Op vrijdagnamiddag 12 december 2025 gaf Prof. Hendrik Vos, een gerenommeerd politicoloog en EU-specialist, een boeiende lezing over de geschiedenis van de Europese Unie. Zijn heldere uitleg, doorspekt met anekdotes en typische Vlaamse humor, wist het publiek te boeien van begin tot eind.

Prof. Vos begon met het schetsen van de context waarin de Europese samenwerking ontstond. Na de Tweede Wereldoorlog lag Europa in puin. Volgens Vos was het idee van samenwerking niet alleen ingegeven door idealisme, maar ook door bittere noodzaak: ‘Na twee oorlogen hadden ze eindelijk door dat samen beter was dan elkaar de kop inslaan,’ grapte hij. De oprichting van de EGKS in 1951 was volgens Vos een meesterzet, ‘want wie elkaars steenkool en staal beheerst, kan moeilijk nog oorlog voeren’.

Tijdens zijn lezing over de Europese Unie heeft Prof. Vos stilgestaan bij de cruciale verstandhoudingen tussen enkele sleutelfiguren in de geschiedenis van de Europese eenmaking. De persoonlijke relaties en samenwerkingen tussen Robert Schuman en Jean Monnet, tussen Charles de Gaulle en Konrad Adenauer, en tussen François Mitterrand en Helmut Kohl, hebben de ontwikkeling van de Europese integratie in belangrijke mate beïnvloed. 

Robert Schuman, de Franse minister van Buitenlandse Zaken, en Jean Monnet, een visionaire Franse ambtenaar en diplomaat, worden vaak beschouwd als de 'vaders van Europa'. Hun samenwerking was gebaseerd op een gedeelde overtuiging dat duurzame vrede in Europa enkel mogelijk was door economische samenwerking. Monnet leverde de intellectuele blauwdruk voor het plan dat Schuman op 9 mei 1950 presenteerde, wat zou leiden tot de oprichting van de Europese Gemeenschap voor Kolen en Staal (EGKS). De verstandhouding tussen beiden was gekenmerkt door wederzijds respect, pragmatisme en een diep geloof in de kracht van samenwerking. Schuman trad op als de diplomatieke spreekbuis, terwijl Monnet achter de schermen bouwde aan het institutionele fundament van wat later de EU zou worden.

De relatie tussen de Franse president Charles de Gaulle en de West-Duitse bondskanselier Konrad Adenauer vormde een mijlpaal in de naoorlogse geschiedenis van Europa. Ondanks hun verschillende temperamenten en politieke achtergronden, groeide er een persoonlijke band en diep wederzijds vertrouwen tussen beide leiders. In 1963 ondertekenden ze het Elysée-verdrag, waarmee ze de Frans-Duitse samenwerking officieel bezegelden. Hun verstandhouding lag aan de basis van de Frans-Duitse as, die tot op vandaag als motor van de Europese integratie wordt gezien. Ze toonden aan dat vroegere vijanden, door dialoog en samenwerking, partners konden worden in het bouwen aan een vreedzaam Europa.

De samenwerking tussen de Franse president François Mitterrand en de Duitse bondskanselier Helmut Kohl was van groot belang tijdens de verdere verdieping van de Europese eenmaking in de jaren tachtig en negentig. Hun iconische handdruk bij het ossuarium van Verdun in 1984 groeide uit tot een symbool van verzoening tussen Frankrijk en Duitsland. Mitterrand en Kohl deelden een visie op een verenigd Europa, gebaseerd op gedeelde waarden en economische samenwerking. Hun verstandhouding was essentieel voor de totstandkoming van het Verdrag van Maastricht in 1992, waarmee de basis werd gelegd voor de huidige Europese Unie en de invoering van de euro. Eén van de anekdotes, die Prof. Hendrik Vos vertelt, gaat over Helmut Kohl, de voormalige Duitse bondskanselier, en François Mitterrand, toenmalig president van Frankrijk, en hoe hun culinaire voorkeuren hun karakters en hun landen prachtig weerspiegelden. Helmut Kohl was een man van eenvoudige, Duitse genoegens. Volgens Prof. Vos hield Kohl er erg van om bij officiële banketten of informele ontmoetingen een stevige Duitse worst op het menu te zien. Waar hij ook kwam, wist hij wel een bratwurst of een bloedworst te regelen. Zo toonde hij zijn roots: stevig, degelijk en zonder veel tierlantijntjes. Het eten van worst stond voor hem symbool voor het gewone Duitse leven, voor verbondenheid met het volk en voor no-nonsense politiek. Kohl geloofde dat met een worst in de hand de gesprekken vaak net iets vlotter en vertrouwder verliepen – het was een manier om het ijs te breken, zelfs met andere staatshoofden. François Mitterrand, op zijn beurt, was een man van verfijnde smaken en Franse tradities. Een van de meest markante culinaire voorkeuren van Mitterrand, waarover Vos smakelijk vertelt, was zijn liefde voor ‘l’ortolan’. Dit kleine vogeltje werd volgens oude Franse traditie gevangen, vetgemest, vervolgens gedrenkt in armagnac of cognac, en daarna geheel opgegeten, vaak met een servet over het hoofd om het aroma vast te houden (en misschien ook om het schuldgevoel te verbloemen). Deze delicatesse stond ooit symbool voor Franse luxe en exclusiviteit. Mitterrand serveerde het soms aan zijn naaste vrienden op intieme diners, waarbij de ervaring bijna ritueel aandeed. Het gaf weer hoe diep hij geworteld was in de verfijnde, soms zelfs decadente Franse eetcultuur.

Zoals Prof. Vos het vertelt, zeggen deze culinaire gewoonten veel over de mannen zelf en hun landen: Kohl, de zachtaardige reus met een neus voor degelijkheid, en Mitterrand, de fijnproever met een zwak voor symboliek en traditie. Met zulke verhalen wordt het duidelijk dat achter de grote politieke beslissingen vaak heel menselijke, zelfs smakelijke, verhalen schuilgaan.

Tot slot benadrukte Prof. Vos het belang van Europese samenwerking, ondanks de vele uitdagingen en eigenaardigheden. Hij sloot af met een typische Belgische uitdrukking: ‘Het is soms trekken en sleuren, maar uiteindelijk komen we er wel – al is het via een omweg langs Brussel, Straatsburg én Luxemburg.’ Het publiek bedankte hem met een warm applaus voor zijn verhelderende en geestige uiteenzetting.

De lezing van Prof. Hendrik Vos was niet alleen informatief, maar ook doorspekt met pittige anekdotes en scherpe observaties. Zijn vermogen om complexe materie op een toegankelijke, humoristische manier te brengen, zorgde ervoor dat de geschiedenis van de Europese Unie voor iedereen tot leven kwam.