20251113 Lezing over Sint Nicolaas door pastor Marcus Vankan

Sinterklaas, wie kent hem niet?’, luidt de eerste zin van een bekend Sint-Nicolaaslied. Maar hoe kennen wij Sinterklaas? Wat weten wij van de historische bisschop Nicolaas van Myra? Van de vroegste verering voor hem en hoe de Sint-Nicolaasdevotie zich vanuit Klein-Azië over Europa verspreidde? Wat weten wij van de tradities rond Sint Nicolaas? In deze lezing wordt u meegenomen in de geschiedenis, de legenden en de vele volksgebruiken die zich in de loop van 1750 jaar hebben ontwikkeld. Want de Sinterklaas, zoals wij die thans kennen, is slechts één van de verschijningsvormen van de goedheiligman. In Lotharingen, de Alpen en op de Waddeneilanden komen hele andere Sinterklazen voor!

Marcus Vankan studeerde filosofie en theologie op het Grootseminarie Rolduc in Kerkrade. Op dit moment is hij werkzaam als geestelijk verzorger. Al bijna 30 jaar legt hij zich toe op het verzamelen van Sint-Nicolaasvoorwerpen. Op basis van deze collectie organiseert hij regelmatig tentoonstellingen. Daarnaast geeft hij al vele jaren lezingen over Sint-Nicolaas / Sinterklaas in Nederland en nu ook voor Neos Riemst. Regelmatig wordt hij geraadpleegd door de pers. Sinds 2007 is hij regelmatig te gast in Bari, waar hij contacten onderhoud met andere Sinterklaasliefhebbers uit Europa die zich aldaar treffen.

 Vanuit deze passie is hij ook sinds 1995 sinterklaasadviseur voor de Goedheiligman en kruipt hij jaarlijks onder diens baard.

Marcus Vankan, tot voor kort pastoor van onder meer de Sint-Nicolaaskerk in Heythuysen, is al ruim een kwart eeuw actief in de sinterklasologie, zowel studerend en schrijvend als adviserend en besturend.

 Zijn boek getuigt van een brede belezenheid en een nuchtere historische kennis. De hoofdstukken vertellen over de vroegste bronnen en legenden over de bisschop in het huidige Turkije, over de oversteek van zijn legenden naar het Westen, de overbrenging in de elfde eeuw van zijn relieken naar het Italiaanse Bari (waar de schrijver een vaste gast is), de verering in het Franse Saint-Nicolas-de-Port, de ontwikkeling van de middeleeuwse cultus van Nicolaas als kindervriend, de verkleedpartijen van Sint en zijn helpers in Nederland en in het Alpengebied, de na-middeleeuwse Sinterklaasviering en ten slotte de ontwikkeling in de laatste twee eeuwen van de gulle geschenkengever. Het boek is rijk geïllustreerd en heel wat foto’s zijn door de schrijver zelf gemaakt op locaties die hij tijdens zijn Nicolaastochten heeft bezocht.

 Ook de relatie tussen Zwarte Piet en het slavernijverleden, die in de Nederlandse publieke debatten elk jaar weer terugkeert, wordt door hem ontnuchterd: Piet is (vooral in kinderboeken in de negentiende eeuw, met Jan Schenkman als initiator) gemodelleerd naar de pages uit de portretten van Spaanse kooplieden uit de zeventiende en achttiende eeuw: geen slaaf, maar een morisco, een (al dan niet onder dwang) bekeerde moslim uit het Iberisch schiereiland met Berberse wortels. De politici en opiniemakers die Zwarte Piet terug willen, pleiten dus voor meer Berbers in de Nederlandse folklore.