Na een spannende rit door de smalle straatjes van Noeveren (door de Lauwers-chauffeur Ҁois met een 54meter lange autocar) en het genieten van een koffietje in “Café De Koophandel bij Maria” stonden drie enthousiaste gidsen ons op te wachten aan het steenbakkerijmuseum ’t Geleeg.

De voormalige steenbakkerij Fraiteur is sinds 1991 erkend als museum. Tijdens de rondleiding kregen we te horen dat sinds de Middeleeuwen, maar voornamelijk in de 19^de en tot de tweede helft van de 20^ste eeuw klei werd gedolven om bakstenen, tegels en dakpannen te maken.

Arbeiders, en ook hun echtgenotes en kinderen, werkten 9 uur per dag, zes dagen per week om ’s winters klei op te graven (met een kleine schop). Na de winter werd de klei gemengd met water, en in ongeveer 6 seconden, met behulp van een houten raampje, omgevormd tot een (nog ongebakken) baksteen, die dan door vrouw en kinderen in lange rijen op een droogvloer werden gelegd. Een arbeider met zijn gezin maakte op 2 dagen ongeveer 13000 stenen (= de lading van een boot waarmee de afgewerkte stenen werden vervoerd over de Rupel) en kreeg daar 2 Frank voor, de prijs voor 1 kg spek. ’s Morgens en ’s avonds moesten deze stenen gekanteld worden zodat ze aan alle kanten konden drogen. Daarna werden ze met houten kruiwagens overgebracht naar droogloodsen, en daarna naar de oven. Er waren verschillende soorten ovens (paapoven, klampoven, ringoven). Het bakken van de stenen in de oven op ongeveer 1000 graden en verwarmd met steenkool, duurde enkele weken.

In de 20^ste eeuw werden er ook verschillende machines en transportsystemen geïnstalleerd. De productie steeg wel, maar de arbeidsomstandigheden werden niet beter: veel lawaai (tot 120 dB), het arbeidsritme werd bepaald door de machines, hitte, …

Door deze rondleiding kregen we een idee hoe hard en ongezond arbeidersgezinnen moesten werken om te kunnen overleven.

Na een lekkere maaltijd bezochten we de Sint Bernardusabdij van Bornem. Ze werd gesticht door Pedro Coloma, baron van Bornem, in 1603. In 1658 werd ze eigendom van de Engelse Dominicanen en in 1836 van de Cisterciënzers van Hemiksem. In 1998 werd het gebouw beschermd als monument en is nu deels museum, deels verbouwd tot (dure) appartementen. We werden rondgeleid door 3 gidsen die ons de verschillende vertrekken toonden en uitleg gaven over de abten en gebruiken van het toenmalig klooster. De mooie bibliotheek heeft een collectie van meer dan 34000 werken vanaf de 15^de eeuw.

Na nog genoten te hebben van een drankje waren we, na een vlotte terugrit, om 18u30 terug in Wijnegem.

Jacques

Film over steenbakkerij ’t Geleeg: Steenbakkerij 't Geleeg